O projekcie

2021-03-17

W trudnym okresie pandemii mimo ograniczonych możliwości podróżowania na bieżąco realizowane są badania wód w ramach projektu SUWAT, który dotyczący współpracy transgranicznej w monitorowaniu skażenia chemicznego i radiacyjnego wód powierzchniowych przez wody kopalniane. Próbki pobierane są z pogranicznych rzek Odry i Olzy oraz Szotkówki i Nacyny.

Na przestrzeni ostatniego roku obserwowaliśmy między innymi zmiany w poziomie wód. W lipcu 2020 obserwowaliśmy stany alarmowe na rzekach z których pobierane są próbki – mówi Grzegorz Ligocki z Głównego Instytutu Górnictwa. W normalnych warunkach hydrologicznych woda jest prawie 2 metry niżej od obecnego poziomu. Taka sytuacja pozwoliła nam sprawdzić wpływ powierzchniowego spływu wód z terenów górniczych i pogórniczych na stany wód.

W styczniu i lutym 2021 po dwóch latach realizacji projektu mieliśmy też okazję pobierać próbki w prawdziwie zimowej scenerii i wyjątkowo w bardzo niskich temperaturach – dodaje Grzegorz Ligocki.

Podstawowym celem projektu SUWAT jest zacieśnienie polsko-czeskiej współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy GIG i Uniwersytet Techniczny w Ostrawie. Zespoły badawcze obu jednostek wspólnie rozwiązują problem jednolitych metod pomiaru i pobierania próbek w terenie oraz opracowania procedur analitycznych w celu uzyskania zgodności wyników otrzymanych przez obie jednostki. Dla obszarów przygranicznych jest to ważne zagadnienie, ponieważ wszystkie elementy środowiska naturalnego się przenikają, stąd istotne jest prowadzenie badań stanu środowiska porównywalnymi metodami i procedurami po obu stronach granicy na obszarach objętych działalnością górniczą.

---

2020-02-25

W lutym 2020r. zakończono pierwszą część badań terenowych rzek w polsko-czeskiej pogranicznej części województwa śląskiego, realizowanych w ramach projektu SUWAT. Projekt ten, prowadzony przez GIG i Uniwersytet Techniczny w Ostrawie, dotyczy współpracy transgranicznej w monitorowaniu skażenia chemicznego i radiacyjnego wód powierzchniowych przez wody kopalniane. Polsko-czeskie zespoły badaniami objęły między innymi funkcjonujący od wielu lat w strefie przygranicznej system retencyjno-dozujący ”Olza”, który został zbudowany w celu zabezpieczenia rzek i zbiorników wodnych przed degradacją słonymi wodami kopalnianymi. Obejmuje on oczyszczanie wód z zawiesiny, z jonów baru oraz radu. Zapewnia też maksymalne wykorzystanie wód słonych do celów technologicznych kopalń. System „Olza” ochrania około 150 km małych rzek, zbiornik Rybnik na rzece Rudzie oraz zbiornik Łąka na rzece Pszczynce. Jego pojemność retencyjna wynosi prawie milion metrów sześciennych, co pozwala na dwumiesięczny okres gromadzenia wód słonych w czasie suszy. Odprowadza wody z dwóch kopalń Jastrzębskiej Spółki Węglowej (KWK Borynia-Zofiówka-Jastrzębie i KWK Pniówek), jednej kopalni zespolonej należącej do Polskiej Grupy Górniczej (KWK ROW) i dwóch kopalń należących do Spółki Restrukturyzacji Kopalń ( „Krupiński” i „Jas - Mos”). Do systemu włączone są też wody zasolone z odwodnienia składowiska odpadów górniczych w Jastrzębiu-Zdroju i Pawłowicach. Pozostałe wody dozowane są z kopalnianych zbiorników retencyjno-dozujących do rzeki Odry w miejscowości Olza.

Wody zasolone wprowadzane są do rzeki Odry poprzez 51 dysz rozmieszczonych w dnie na całej szerokości koryta Odry, co umożliwia wymieszanie wód na krótkim odcinku rzeki. Stan Odry monitorowany jest z wykorzystaniem internetowego systemu do pomiarów natężenia przepływu w rzekach dokonywanych zarówno na terenie Republiki Czeskiej jak i na terenie Polski. Wody dołowe pochodzące z odwodnienia kopalń zawierające zawiesinę, jony baru lub radu zostają oczyszczone na terenie kopalń. Ze względu na zasolenie wód kopalnianych, w których stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się na poziomie około 20 000 mg /l, wprowadzanie tych wód do rzeki Odry jest ściśle dostosowywane do wielkości przepływu oraz od stężenia soli w rzece przed przekrojem dozowania wód kopalnianych. Rzeki Odra i Olza dopływając z Czech zawierają już ok. 450 ton sumy jonów chlorkowych i siarczanowych. Kolektorem „Olza” wprowadza się także około 550 ton tych jonów w ciągu doby. Możemy stwierdzić, że dotychczasowe wyniki polsko-czeskich badań w rejonie oddziaływania wód kopalnianych wprowadzanych do rzeki Odry jednoznacznie wskazują na pozytywny efekt pracy systemu retencyjno-dozującego „Olza” w skali regionalnej – mówi dr Leszek Drobek, kierownik projektu w GIG.

---

2019-02-01

Główny Instytut Górnictwa rozpoczął realizację projektu o nazwie SUWAT: ”Współpraca transgraniczna w monitorowaniu skażenia chemicznego i radiacyjnego wód powierzchniowych przez wody kopalniane”.

Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Polska 2014 – 2020, Interreg V-A. Koordynatorem projektu jest VSB - Uniwersytet Techniczny w Ostrawie, natomiast partnerem Główny Instytut Górnictwa w Katowicach.

Podstawowym celem projektu jest zacieśnienie polsko-czeskiej współpracy międzyinstytucjonalnej, wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy GIG Katowice i VSB-TU Ostrawa na przykładzie rozwiazywania problemu potencjalnego ryzyka zanieczyszczenia wód powierzchniowych w wyniku zrzutu wód dołowych z kopalń węgla kamiennego po obu stronach granicy.

Współpraca Głównego Instytutu Górnictwa z Uniwersytetem Technicznym w Ostrawie przebiega z powodzeniem już od wielu lat, rozpoczęła się od realizacji projektów związanych z badaniami hałd odpadów powęglowych zlokalizowanych w strefie przygranicznej po obu stronach granicy Republiki Czeskiej i Polski, realizowanych wspólnie w projektach PAHMET i TERDUM. Aktualnie realizowany projekt SUWAT poszerza tę współpracę o kompleksowe rozwiązywanie kolejnych problemów ekologicznych we wspólnym obszarze przygranicznym. Wszystkie elementy środowiska naturalnego się przenikają, dlatego ważne jest prowadzenie badań stanu środowiska porównywalnymi metodami i procedurami po obu stronach granicy na obszarach objętych działalnością górniczą. W obecnie realizowanym projekcie SUWAT skupiamy się na wodach powierzchniowych w strefie przygranicznej.

Zespoły badawcze GIG i Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie będą ściśle współpracować dla ustalenia jednolitych metod pomiaru i pobierania próbek w terenie, ich przygotowania oraz opracowania procedur analitycznych w celu uzyskania zgodności wyników otrzymanych przez obie jednostki. W ten sposób projekt przyczyni się także do pogłębienia współpracy pomiędzy polskimi i czeskimi instytucjami i społecznościami.

Głównymi interesariuszami projektu są: władze publiczne monitorowanego regionu w dziedzinie ochrony wody, społeczności danego regionu, w tym organizacje pozarządowe, przedstawiciele instytucji rządowych i samorządowych, odpowiedzialni za jakość środowiska w obu krajach, inni interesariusze, w tym firmy zajmujące się łagodzeniem skutków działalności górniczej, mieszkańcy danego regionu.